Skomentuj 
Podziel się!
Udostępnij
Twittnij
Wyślij
Drukuj
Jednostka samorządu terytorialnego może pobierać opłaty za korzystanie z przystanków komunikacyjnych lub dworców przez przewoźników oraz operatorów publicznego transportu zbiorowego. Czy jednak może pobierać opłaty od przewoźników drogowych w rozumieniu ustawy o publicznym transporcie drogowym?
Jednakże, art. 79 u.p.t.z. stanowi, iż działalność w zakresie krajowego regularnego przewozu osób może być podejmowana i wykonywana na podstawie przepisów dotychczasowych, jednak nie dłużej niż do dnia 31 grudnia 2016 r., w krajowym transporcie drogowym. Co więcej, zgodnie z przedmiotowym przepisem, do dnia 31 grudnia 2016 r. przepisy art. 30-37 u.p.t.z. nie mają zastosowania do regularnego przewozu osób w krajowym transporcie drogowym. Dotychczasowe zasady określa ustawa o transporcie drogowym (dalej jako u.t.d.). W art. 18 ust. 1 stanowi ona, iż wykonywanie przewozów regularnych i regularnych specjalnych wymaga zezwolenia. Natomiast zgodnie z art. 4 pkt 15 u.t.d. przewoźnikiem drogowym jest przedsiębiorca uprawniony do wykonywania działalności gospodarczej w zakresie transportu drogowego (przy czym nie musi być to wyłącznie przewóz regularny lub regularny specjalny).
Oznacza to, że na gruncie obecnie obowiązującego stanu prawnego nie występują przedsiębiorcy, których można by uznać za przewoźników w rozumieniu u.p.t.z. Wciąż bowiem nie obowiązują przepisy upoważniające do wydawania potwierdzeń zgłoszenia przewozu. Przewozy regularne w krajowym transporcie drogowym, na podstawie zezwoleń, wykonują natomiast przewoźnicy drogowi.
Art. 16 ust. 4 u.p.t.z. stanowi, iż za korzystanie przez operatora i przewoźnika z przystanków komunikacyjnych lub dworców, których właścicielem albo zarządzającym jest jednostka samorządu terytorialnego, mogą być pobierane opłaty. W doktrynie i orzecznictwie przyjął się pogląd, iż przedmiotowa opłata ma charakter publicznoprawny, choć nie zostało to wprost wskazane w ustawie[lj. Pojawia się więc pytanie, czy pobieranie od przewoźników drogowych w rozumieniu u.t.d. opłat, o których mowa wart. 16 ust. 4 u.p.t.z. jest dopuszczalne.
Przedmiotowe kontrowersje były przedmiotem skarg wnoszonych do sądów administracyjnych. Jednakże, sprawy te zasadniczo nie było rozpatrywane co do istoty m. in. ze względu na stwierdzenie braku interesu prawnego skarżącego (gdy skarżącym było stowarzyszenie przedsiębiorców)[2] lub ze względu na skarżenie aktu, który nie mieści się w katalogu aktów podlegających kognicji sądów administracyjnych (gdy skarżono noty księgowe wystawiane wskutek naliczenia opłaty za korzystanie z przystanków)[3]. Jak zostało wskazane w uzasadnieniu jednego z wyroków, strona skarżąca argumentowała swoje stanowisko poprzez wskazanie, iż uchwała w sprawie opłat za korzystanie z przystanków komunikacyjnych i dworców nie może odnosić się do podmiotów będących przewoźnikami drogowymi. Definicja przewoźnika drogowego jest bowiem szersza od definicji przewoźnika w rozumieniu u.p.t.z., a przedsiębiorcy działający na podstawie uprawnień określonych w ustawie o transporcie drogowym nie stanowią przewoźników w rozumieniu u.p.t.z.[4j. Warto zauważyć, iż w jednym z orzeczeń WSA w Krakowie, mimo merytorycznego rozpatrzenia sprawy, zarzuty strony skarżącej w zakresie rozumienia pojęcia przewoźnika nie zostały omówione w uzasadnieniu[5j.
Zagadnienie pobierania opłat za korzystanie z przystanków komunikacyjnych i dworców było przedmiotem interpelacji poselskiej[6]. W przesłanej odpowiedzi,sekretarz stanu w Ministerstwie Infrastruktury i Rozwoju zaprezentował opinię, zgodnie z którą opłaty mogą być pobierane także od obecnie funkcjonujących przewoźników[7j. Wskazano, iż przepis art. 79 u.p.t.z. jest przepisem przejściowym, który „pełni funkcję zastępczą względem art. 4 ust. 1 pkt 11 ustawy o publicznym transporcie zbiorowym”[8]. Zdaniem Ministerstwa „Przewoźnicy mogą oczywiście żądać zwrotu opłat pobranych na podstawie uchwał, jednakże w opinii resortu infrastruktury i rozwoju żądania te są nieuzasadnione”. Przedmiotowe wyjaśnienia wydają się nie rozwiewać jednak wszystkich wątpliwości[9j.
Przedmiotowa kwestia wydaje się istotna, może bowiem skutkować konsekwencja¬mi w zakresie obowiązku zwrotu nienależnie pobranych świadczeń przez jednostki samorzą¬du terytorialnego. Definicja przewoźnika drogowego nie jest tożsama z definicją przewoźnika w rozumieniu u.p.t.z. Podmiot, który uzyskał zezwolenie na podstawie art. 18 u.t.d. nie staje się automatycznie przewoźnikiem w rozumieniu u.p.t.z., gdyż - jak się wydaje - przewoźnicy w rozumieniu u.p.t.z. będą mogli istnieć w obrocie prawnym dopiero od 1 stycznia 2017 r. W związku z tym należy wskazać na poważne wątpliwości odnośnie do dopuszczal¬ności pobierania opłat za korzystanie z przysta¬nków komunikacyjnych i dworców od przewoźni- kówdrogowych.
W tym kontekście warto przywołać orzeczenie WSA w Krakowie, który wypowiedział się o możliwości stosowania przepisów u.p.t.z., w zakresie obowiązku przekazania informacji o skargach i reklamacjach, do podmiotów, które nie są przewoźnikami (w rozumieniu u.p.t.z.)[10j. Sąd stanął na stanowisku, iż przepisy u.p.t.z. należy stosować odpowiednio do podmiotów realizujących krajowy regularny przewóz osób na podstawie u.t.d. ze względu na wykładnię a contrario przepisów art. 79 u.p.t.z.
Jednakże, u.t.d. niekiedy nakazuje odpowiednie stosowanie przepisów u.p.t.z., a niekiedy nie. Przykładowo, art. 22 ust. 6 u.t.d. stanowi, iż do warunków i zasad korzystania z przystanków i obiektów dworcowych, o których mowa w art. 22 ust. 4 pkt 4 u.t.d. (a więc odnoszących się do potwierdzenia uzgodnienia zasad korzystania z przystanków w granicach administracyjnych miast, wymaganego w procedurze uzyskiwania zezwolenia na wykonywanie przewozów regularnych w krajowym transporcie drogowym), stosuje się odpowiednio przepisy działu II rozdziału 3 ustawy z dnia 16 grudnia 2010 r. o publicznym transporcie zbiorowym. Przywołany przepis nie stanowi natomiast o odpowiednim stosowaniu przepisów w zakresie pobierania opłat za korzystanie z przystanków komunikacyjnych i dworców od przewoźników drogowych. Z drugiej strony, nie wyklucza to specyficznego znaczenia art. 79 u.p.t.z. jako przepisu przejściowego, także wodniesieniu doopłat.
Art. 6 ust. 1 u.p.t.z. stanowi natomiast, iż przewoźnik musi spełniać warunki do podejmo¬wania i wykonywania działalności gospodarczej w zakresie przewozu osób określone m. in. w u.t.d. Nie wydaje się jednak, by takie odesłanie samoistnie było wystarczające, by uznać, iż przedsiębiorca realizujący krajowy transport drogowy stanowi przewoźnika w rozumieniu u.p.t.z.
Podsumowując, na gruncie obowią¬zującego stanu prawnego dopuszczalność pobierania opłat, o których mowa w art. 16 ust. 4 u.p.t.z., od przewoźników drogowych w rozu¬mieniu u.p.t.z. jest przedmiotem kontrowersji. Konsekwencją bezpodstawnego pobierania przedmiotowych opłat może być konieczność ich zwrotu.
[1] B. Pawlak, Opłaty za korzystanie z przystanków komunikacyjnych lub dworców, „Samorząd Terytorialny” 2013, nr 9, s 46-47.
[2] Postanowienie Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 29 maja 2015 r., sygn. IIGSK 976/15 (Centralna Baza Orzeczeń Sądów Administracyjnych (CBOSA, orzecznia.nsa.gov.pl).
[3] Postanowienie Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 19 stycznia 2016 r., sygn. II GSK 3531/15, CBOSA.
[4] Postanowienie Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Krakowie z dnia 16 grudnia 2014 r., sygn. III SA/Kr 622/14, CBOSA.
[5] Por. nieprawomocny wyrok WSA w Krakowie z dnia 24 maja 2016 r., sygn. I SA/Kr 418/16, CBOSA.
[6] Interpelacja nr 28936 w sprawie uiszczania opłat za korzystanie z przystanków komunikacyjnych przez firmy przewozowe, Sejm VII kadencji.
[7] Odpowiedź sekretarza stanu w Ministerstwie Infrastruktury i Rozwoju na interpelację nr 28936, Sejm VII kadencji.
[8] Tamże.
[9] Por. argumenty przedstawione w G. Setla, K. Osajda, Ł. Kuligowski, Samorządy będą musiały zwrócić opłaty za korzystanie z przystanków autobusowych, rp.pl.
[10] Wyrok WSA w Krakowie z dnia 18 listopada 2014 r., sygn. III SA/Kr 1197/14, CBOSA.
KOMENTARZE (0)
Do artykułu: Czy jednostka samorządu terytorialnego może pobierać opłaty za przystanki od przewoźników drogowych?