Ustawa o CPK. Rewolucja na polskim rynku lotniczym już trwa

Ustawa o CPK. Rewolucja na polskim rynku lotniczym już trwa
Fot. Adobe Stock. Data dodania: 20 września 2022

O projekcie CPK powiedziano już wiele. W ostatnim czasie dominował temat kosztów społecznych oraz przyszłości lotnisk w województwie mazowieckim. Mało miejsca w dyskusji jednak poświęca się temu, co uchwalona w ostatnim czasie ustawa o Centralnym Porcie Komunikacyjnym przynosi w krótkiej perspektywie, w zasadzie od dziś. Zmiany są duże.

  • 20 czerwca weszła w życie ustawa o Centralnym Porcie Komunikacyjnym.
  • Na mocy przepisów specustawy minister Mikołaj Wild stał się de facto ministrem lotnictwa.
  • Funkcję wykonawcze w stosunku do pełnomocnika realizować będzie powołana przez Skarb Państwa, lecz podległa bezpośrednio pełnomocnikowi, spółka celowa.
  • Mocno odczuwalnym dla rynku skutkiem wejścia w życie nowych przepisów mogą być kwestie kadrowe.
  • Ustawa stawia także pytania o przyszłość Przedsiębiorstwa Państwowego „Porty Lotnicze” (PPL). 

Mamy nowego ministra


Ustawa o CPK przypieczętowała kluczową – już od dłuższego czasu – rolę pełnomocnika ds. Centralnego Portu Komunikacyjnego w obszarze lotniskowym w Polsce. Z dniem 20 czerwca, kiedy to nowe przepisy weszły w życie, minister Mikołaj Wild stał się de facto ministrem lotnictwa.

Co decyduje o tak mocnej pozycji? Zgodnie z ustawą pełnomocnik jest sekretarzem lub podsekretarzem stanu w ministerstwie właściwym do spraw transportu (obecnie Ministerstwo Infrastruktury). Inaczej niż inni sekretarze i podsekretarze stanu, nie jest powoływany na wniosek ministra kierującego tym resortem, a bezpośrednio przez prezesa Rady Ministrów, który tej decyzji z ministrem nie musi uzgadniać. To daje dużą niezależność i w rządowej hierarchii w zasadzie zrównuje pełnomocnika ds. CPK z ministrem infrastruktury.

Silna pozycja pełnomocnika wynika również z faktu, że nowa ustawa przekazuje mu nadzór nad kluczowymi podmiotami w obszarze lotniczym w Polsce tj. nad Polską Agencją Żeglugi Powietrznej, Prezesem Urzędu Lotnictwa Cywilnego oraz Przedsiębiorstwem Państwowym „Porty Lotnicze” (PPL). Poza orbitą jego wpływów (przynajmniej formalnie) pozostaje tworząca się właśnie Polska Grupa Lotnicza i przejmowany przez nią PLL LOT.

Warto również podkreślić, że pełnomocnik nie uzyskał ostatecznie w zasadzie żadnych istotnych kompetencji w obszarze kolejowym. Będzie mógł jedynie opiniować projekty rządowych dokumentów strategicznych w zakresie infrastruktury transportowej, co w zasadzie i tak mógłby robić w ramach prac Rady Ministrów. Los tzw. kolejowego komponentu CPK pozostanie zatem w rękach ministra infrastruktury i podległych mu podmiotów sektora kolejowego, które - jak pokazuje historia prac nad koncepcją CPK z drugiej połowy 2017 r. - raczej nie patrzą na ten projekt zbyt przychylnie.

 Z chwilą wejścia w życie przepisów o CPK, pełnomocnik jest umocowany i zobowiązany do formalnego rozpoczęcia działań związanych z megalotniskiem. Te działania będą mieć w dużej mierze charakter strategiczny i nadzorczy.

Funkcję wykonawcze w stosunku do pełnomocnika realizować będzie powołana przez Skarb Państwa, lecz podległa bezpośrednio pełnomocnikowi, spółka celowa.

Narzędzie w rękach pełnomocnika


Spółka celowa to zgodnie z ustawą o CPK spółka z ograniczoną odpowiedzialnością, która zostanie utworzona w celu „przygotowania i realizacji programu oraz koordynacji i kontroli realizacji przedsięwzięć” (art. 2 pkt 10).

Podstawowym celem spółki będzie więc przygotowanie, a później realizacja programu wieloletniego (w rozumieniu ustawy o finansach publicznych) określającego szczegółowe zadania składające się na projekt CPK: inwestycje, inwestycje towarzyszące oraz inne zadania. Przygotowany przez spółkę celową dokument, aby był wiążący i aby spółka mogła przystąpić do jego realizacji, musi zostać przyjęty przez Radę Ministrów w formie uchwały.

Co niezwykle istotne, program ma określać również zaangażowanie budżetu państwa w finansowanie poszczególnych przedsięwzięć. Wobec braku studium wykonalności uchwalenie Programu będzie więc chyba jak dotąd najważniejszym etapem realizacji projektu i momentem, w którym wreszcie poznamy założenia finansowe inwestycji i będziemy mogli ocenić jej realność.

W pierwszym okresie działalności, spółka celowa będzie odpowiedzialna również za przygotowanie projektu dokumentu wdrażającego, a więc szczegółowego planu zatwierdzanego przez pełnomocnika, zgodnie z którym będzie następowała realizacja programu.

Na dalszym etapie, po formalnym ukonstytuowaniu się i szczegółowym określeniu zadań, spółka celowa będzie zajmowała się m.in.:

  • nabywaniem (ze środków własnych) nieruchomości;
  • gospodarowaniem nieruchomościami przeznaczonymi na inwestycje;
  • wsparciem Skarbu Państwa w procesie ustalania odszkodowań i ich wypłaty;
  • prowadzeniem konsultacji społecznych;
  • wykonywaniem analiz środowiskowych, przestrzennych, ekonomicznych i technicznych;
  • wystąpieniem do wojewody o dokonanie rezerwacji obszaru inwestycji;
  • uzyskaniem decyzji o lokalizacji inwestycji w zakresie CPK;
  • zawieraniem i nadzorowaniem wykonania umów związanych z realizacją projektu (dostawy, usługi lub roboty budowlane);
  • koordynacją realizacji przedsięwzięć związanych z CPK.

 Spółka celowa będzie też mogła zostać zaangażowana do realizacji innych zadań powierzonych jej przez pełnomocnika. Te wszystkie prace spółka będzie mogła realizować samodzielnie lub przy wsparciu zewnętrznych podmiotów. W tym drugim przypadku przewidziano trzy formy współpracy – nie tylko zamówienia publiczne, ale również partnerstwo publiczno-prywatne oraz współpracę w formie koncesji na roboty budowlane lub usługi. Dopuszczono też możliwość zawiązywania samodzielnie, lub wspólnie z innymi podmiotami spółek zależnych, którym to podmiotom spółka celowa może powierzyć część swoich zadań.

W ustawie o CPK określono, że maksymalny limit wydatków budżetu państwa w latach 2018 – 2027 na spółkę celową i obsługę pełnomocnika to 30 mln zł, z tego zaledwie 10 mln przewidziano na spółkę celową (jednorazowo w 2018 r.), natomiast 20 mln przewidziano na obsługę pełnomocnika (po 2 mln rocznie).

Sprawy kadrowe

Mocno odczuwalnym dla rynku skutkiem wejścia w życie nowych przepisów mogą być kwestie kadrowe.

Po pierwsze do obsadzenia jest pięć stanowisk w zarządzie spółki celowej i siedem w radzie nadzorczej. I tutaj może pojawić się pierwszy test: jak branża ocenia wiarygodność projektu. Nasuwa się bowiem pytanie, czy ministrowi Wildowi uda się ściągnąć do spółki ekspertów lotniczych lub szerzej, osoby z mocnym doświadczeniem w infrastrukturze, czy też zarząd będzie polityczny.

To pierwsze może nie być takie proste, ponieważ CPK ciągle jest bardziej ideą niż koncepcją. Brakuje dobrej analityki, która tę ideę by uwiarygodniła. Na to wszystko nakłada się jeszcze specyficzna relacja zarządu spółki i pełnomocnika ds. CPK.

Pełnomocnik będzie określał cele, tworzył strategię i przekonywał do niej Radę Ministrów. Będzie też zbierał zasługi w przypadku sukcesu projektu. Ciężar realizacji pomysłów pełnomocnika spadnie na spółkę celową, której zarząd przyjmie na siebie dużą odpowiedzialność za ich niewłaściwe wykonanie. Patrząc od strony formalnej, zarząd spółki celowej będzie miał nieporównywalnie mniejszą swobodę działania niż np. zarząd siostrzanego PPL.

Na to wszystko nakładają się sprawy finansowe. Spółka celowa – patrząc przez pryzmat jej zadań – ma bardzo mały budżet. Trudno sobie wyobrazić, jak ma przez wiele lat funkcjonować, skupywać nieruchomości nie mówiąc już o realizacji inwestycji, jeśli ma do dyspozycji 10 milionów złotych.

Ale sprawy kadrowe to nie tylko spółka celowa. Pamiętajmy również, że kierownictwo PPL, PAŻP oraz ULC obejmowało funkcje jeszcze przed uzyskaniem przez ministra Wilda silnej pozycji w sektorze lotniczym. Nasuwa się pytanie czy nastąpi tutaj weryfikacja i nowe rozdanie.

Co dalej z PPL? 

Póki co, kontrolowany przez Skarb Państwa PPL pozostaje najważniejszym i najsilniejszym graczem na polskim rynku lotniskowym. Jest to podmiot bardzo dobrze prosperujący, ze stabilnymi, ciągle rosnącymi przychodami. Biorąc pod uwagę fakt, że zgodnie z ustawą o Przedsiębiorstwie Państwowym „Porty Lotnicze” głównym celem PPL jest „budowa, przebudowa, utrzymanie i eksploatacja lotnisk”, z chwilą zawiązania spółki celowej i określenia w ramach jej programu celu, jakim jest budowa CPK, PPL zyskają w zasadzie państwowego konkurenta. Naturalnym pytaniem jest więc, czy PPL będzie kontynuować działalność i jaka będzie jego rola w projekcie CPK.

Ta kwestia ciągle wydaje się nie być przesądzona. Można sobie bowiem wyobrazić, że komponent lotniczy zostanie zrealizowany w ramach współpracy PPL i spółki celowej np. w formie spółki joint venture, gdzie spółka celowa dostarczy nieruchomości, a PPL lotniskowe know-how, kadry oraz kapitał. Taka wspólna spółka mogłaby zbudować a następnie zarządzać infrastrukturą lotniskową CPK.

Z drugiej strony przepisy ustawy o CPK sugerują, że może mieć miejsce proces zupełnie odwrotny i marginalizacja, a w zasadzie „rozbiór” PPL. Po pierwsze wskazuje na to art. 108 ustawy o CPK, który stanowi, że pełnomocnik może nieodpłatnie przejąć na rzecz Skarbu Państwa prawa do nieruchomości państwowej osoby prawnej, która nie jest spółką (PPL jest właśnie takim podmiotem), za jej zgodą, i przekazać nieruchomość, jako nieruchomość Skarbu Państwa, do gospodarowania przez spółkę celową.

Co więcej, zgodnie z art. 131 tej ustawy w terminie 12 miesięcy od dnia jej wejścia w życie Prezes Rady Ministrów może nieodpłatnie przejąć na rzecz Skarbu Państwa udziały lub akcje należące do PPL, za jego zgodą. Pytanie o jakie udziały może chodzić? PPL jest udziałowcem 10 portów regionalnych (wkrótce może też Lotniska w Radomiu), spółki handlingowej, hotelowej oraz zajmującej się sprzątaniem lotnisk.
 
×

DALSZA CZĘŚĆ ARTYKUŁU JEST DOSTĘPNA DLA SUBSKRYBENTÓW STREFY PREMIUM PORTALU WNP.PL

lub poznaj nasze plany abonamentowe i wybierz odpowiedni dla siebie. Nie masz konta? Kliknij i załóż konto!

Zamów newsletter z najciekawszymi i najlepszymi tekstami portalu

Podaj poprawny adres e-mail
W związku z bezpłatną subskrypcją zgadzam się na otrzymywanie na podany adres email informacji handlowych.
Informujemy, że dane przekazane w związku z zamówieniem newslettera będą przetwarzane zgodnie z Polityką Prywatności PTWP Online Sp. z o.o.

Usługa zostanie uruchomiania po kliknięciu w link aktywacyjny przesłany na podany adres email.

W każdej chwili możesz zrezygnować z otrzymywania newslettera i innych informacji.
Musisz zaznaczyć wymaganą zgodę

KOMENTARZE (0)

Do artykułu: Ustawa o CPK. Rewolucja na polskim rynku lotniczym już trwa

NEWSLETTER

Zamów newsletter z najciekawszymi i najlepszymi tekstami portalu.

Polityka prywatności portali Grupy PTWP

Logowanie

Dla subskrybentów naszych usług (Strefa Premium, newslettery) oraz uczestników konferencji ogranizowanych przez Grupę PTWP

Nie pamiętasz hasła?

Nie masz jeszcze konta? Kliknij i zarejestruj się teraz!